گزارش دومین نشست از دهمین سلسله نشست های قطب علمی فناوری معماری دانشگاه تهران

دومین نشست از دهمین سلسله نشست‌های قطب علمی فناوری معماری دانشگاه تهران در تاریخ 9 آذر ماه سال 1394 در سالن آمفی‌تأتر شهید آوینی پردیس هنرهای زیبا با موضوع «بازخوانی معماری ایران پس از انقلاب در بازه «1375 تا 1380» و با حضور آقایان ایرج اعتصام،فرهاد احمدی و سعید حقیر برگزار گردید.

در ابتدا ایرج اعتصام، حاضرین را با کلیت و روند پروژه‌های معماری آن دوره آشنا کرد. ایشان فعالیت‌های برون مرزی،شامل بازسازی‌ها و به‌خصوص شروع پروژه‌های ساخت سفارتخانه‌های ایران در 25 کشور را شاخص‌ترین اتفاق آن دوره برشمرده و نشان دادن “جلوه‌ی معماری ما” در بازسازی‌ها و استفاه از المان‌های شناخته شده مانند آبنما و چهارباغ (به‌خاطر توجه به اهمیت لند اسکیپ در معماری تاریخی ما) در سفارتخانه‌ها و رزیدانس‌ها و محدود نشدن به قوس و سایر فرم‌های قدیمی(که هرگز دوباره‌سازی آنها به‌خوبی نمونه اصلی نمی‌شود) به‌منظور “حفظ روحیه خوب ایرانی” را از اهداف مسئولین دانست.

سپس فرهاد احمدی از تأثیر دولت وقت بر معماری یاد کرد که به‌دنبال آرام‌سازی روابط بین‌المللی با تمرکز بر وزارت خارجه، تصمیم به ساخت بناهایی بر مبنای “ایجاد ارتباط گشاده با کشور میزبان و رابطه غیر تهاجمی” گرفت تا”چهره جدیدی” از ایران در معماری آن به‌سایر کشورها نشان دهد. وی اشاره داشت که این ابنیه جدید باید نماد ایران بوده، به کشور میزبان احترام بگذارد و تجلی گفت‌وگوی تمدن‌ها باشد. در ادامه نیز پروسه ساخت سفارت ایران در سئول را به‌عنوان یکی از این پروژه‌ها تشریح کرد که در مدل‌های پیشنهادی فراوان آن، نمادهای ایرانی از جمله گودال باغچه، حیاط مرکزی، بازارها و تأثیر کعبه زرتشت، ارگ بم، معبد آناهیتا و… به‌چشم می‌خورد. همچنین در زمینه احترام به محیط میزبان، پروژه استکهلم توضیح داده شد.

آقای سعید حقیر به‌عنوان منتقد هنری، شروع معماری معاصر ایران را از سال 1867 میلادی به‌دنبال تصمیم ناصرالدین شاه بر توسعه تهران دانسته و اشاره کرد که سبک‌های هنری، وابسته به حکومتها نیستند که با انقراض یک حکومت، منقرض شوند. به‌گفته وی معماری معاصر ما محصول مستقیم انقلاب نیست، بلکهپایه‌های معماری بعد انقلاب با ورود تفکرات منطق‌گرایانه لوئی‌کان و تأثیراتی که کامران دیبا و نادر اردلان و… از آن گرفته و در موزه هنرهای معاصر و فرهنگسرای نیاوران و مدرسه مدیریت و… نشان دادند، گذاشته شده است. همچنین طراحی بسیاری از پروژه‌های اجرایی بعد از انقلاب، مثل ساختمان مجلس شورای بهارستان و فرودگاه امام خمینی، قبل از انقلاب انجام شده بود. البته این طراحی‌ها با جریان‌های فکری انقلاب اسلامی هماهنگ بوده‌اند و همین زمینه ادامه و ساخت آنها شده است. دکتر حقیر معماری بعد از انقلاب را به دو دسته وابسته به هویت ملی و اسلامی، و غیر وابسته تقسیم کرد و گروه اول را نیز در دو زیر مجموعه نوستالژیک(کیچ) و خردگرا جدا نمود. گروه خردگرا به‌دنبال فرم‌های جدید بودند تا بتوانند با معماری روز دنیا پیش بروند و اگرچه برخی از راه کپی‌برداری این مقصود را دنبال می‌کردند، بسیاری از پروژه‌ها (از جمله سفارتخانه‌های دوره مورد بحث) سعی داشتند با توجه به عمق و معنا، ترجمه‌ای فارسی از این خردگرایی به ما ارائه دهند و “این آثار موفق بودند که معماری ما را جلو ببرند”.

در پایان جلسه اساتید حاضر در پنل، به پرسش‌های حاضرین پاسخ گفتند. نشست سوم از دهمین سلسله نشست‌های قطب علمی فناوری معماری دانشگاه تهران با موضوع “بازخوانی معماری ایران پس از انقلاب در بازه‌ی زمانی 1380 تا 1385 ” در تاریخ 30 آذر 1394 در پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزار خواهد شد.